✅ امروزه استفاده از تکنولوژی CAR-T cell درمان سرطان را دگرگون کرده است، اما آیا این تکنولوژی جدید می‌تواند حوزه‌ی دیگری از پزشکی را نیز متحول کند؟
?با تایید FDA به دو داروی مبتی بر CAR-T cell توسط دو شرکت بزرگ Novartis و Kite pharma، و سرمایه گذاری ۲۰ میلیارد دلاری Gilead و Celgene برای ساخت دو CAR-T cell بسیار پیشرفته، به نظر می‌رسد CAR-T cell ها درمان سرطان را دگرگون خواهند کرد.
?بااین‌حال یک شرکت فرانسوی به نام TxCell قصد دارد با جایگذاری ساختار CAR در سلول‌های T تنظیمی (Treg) از تکنولوژی CAR-T در درمان بیماری‌هایی غیر از سرطان است. پیش از این ساختار CAR تنها در سلول‌های effector بیان می‌شد چرا که این رده از سلول‌های T توانایی حمله به سلول هدف خود را دارند و در درمان و از بین بردن سلول‌های توموری موثر هستند. اما Tregها درست برخلاف effectorها عمل می‌کنند، به نحوی که شناخته شدن آنتی‌ژن توسط آن‌ها در سطح یک سلول، از عملکرد و واکنش سیستم ایمنی بر علیه آن، جلوگیری می‌کند.
?به‌کاربردن ساختار CAR در سلول‌های T تنظیمی می‌تواند در درمان بیماری‌های خودایمنی مفید واقع شود. در این بیماری‌ها علت بروز بیماری عملکرد اضافی و نادرست سیستم ایمنی بر علیه بافت طبیعی خود بدن است، بنابراین با استفاده از سلول‌های T تنظیمی هدفمند می‌توان از تخریب بافت‌ها توسط سیستم ایمنی جلوگیری کرد. ازجمله این ناهنجاری‌های خودایمنی می‌توان به ردپیوند، مالتیپل اسکلروزیس (MS) و لوپوس اشاره کرد.
?در این روش جدید لزومی ندارد که آنتی‌ژن انتخاب شده با بیماری ارتباطی داشته باشد، فقط کافیست که محل تجمع آنتی‌ژن تا حد امکان صرفا اختصاص به محل بروز التهاب داشته باشد. برای مثال در MS آنتی‌ژن باید به صورت اختصاصی تنها در مغز بیان شود و برای بیماری کرون در روده‌ها. با توجه به اینکه تعداد آنتی‌ژن‌های این چنینی از تعداد آنتی‌ژن‌های سرطانی بسیار بیشتر است؛ به نظر می‌رسد که استفاده از CAR-T cell در بیماری های خودایمنی حتی نسبت به سرطان پتانسیل بیشتری داشته باشد.
?برتری دیگر سلول‌های T تنظیمی این است که آن‌ها به صورت خودکار به سمت محل التهاب کشیده می‌شوند و بنابراین هدف‌گیری آنتی‌ژن بسیار سریع‌تر، موثر‌تر، و اختصاصی‌تر خواهد بود.
?نکته دیگر بازار بسیار گسترده این تکنولوژی است. همانطور که می‌دانید، بیماری‌های خودایمنی از جمله آرتریت روماتوئید بیشترین سهم را در جدول پرفروش ترین داروها دارند و استفاده از این روش به معنای درمان کامل بیماری تنها با یکبار تزریق دارو است. چرا که همه‌ی زیرگروه‌های سلول‌های T در بدن به شکل حافظه در می‌آیند، و همواره می‌توانند تا حد قابل قبولی عملکرد خود را حفظ کنند. این یعنی پایانی برای درمان‌های همیشگی بیماری‌های خود ایمنی.
?این شرکت مطالعات پیش‌بالینی را با موفقیت پشت سر گذاشته است و امیدوار است بتواند تا اواخر سال جاری میلادی وارد مطالعات بالینی شود.
?با این وجود CAR-T cell درمانی حتی برای سرطان نیز هیچ وقت خالی از اشکال نبوده است و همیشه نگرانی‌هایی راجع به عوارض جانبی شدید و قیمت بسیار بالای آن وجود دارد. بنابراین برای پیش‌بینی موفقیت کامل این تکنولوژی کمی زود است.
? ترجمه: یاسمن اسعدی
✅ عضویت در زیست فن پزشکی مولکولی
