اصلاح نژاد پشه‌ها راهکاری برای مقابله با بیماری‌ها
با توجه به خطر انتقال برخی بیماری‌های خطرناک توسط پشه‌ها، امروزه محققین به کمک تکنیک‌های نوین سعی دارند تا با اصلاح نژاد پشه‌ها به مقابله با این گونه بیماری‌ها بپردازند. این پشه‌ها می‌تواند با کاهش جمعیت طبیعی و در عین حال ناقل بیماری، تولید جمعیت جدید در محیط و ایجاد مقاومت در گونه وحشی نقش موثری داشته باشند.
پشه‌ها ازجمله خطرناک‌ترین موجودات کره زمین هستند؛ چراکه هر ساله ۷۰۰ میلیون نفر از طریق آن‌ها آلوده به بیماری شده و از این تعداد بیش از ۱ میلیون نفر کشته می‌شوند. تغییرات آب و هوایی نیز یکی از عوامل موثر در پراکنده شدن پشه‌ها از نواحی استوایی به دیگر مناطق جغرافیایی است.
امروزه پشه‌های تراریخت (GM)، برای مبارزه با بیماری‌های انتقال یافته توسط پشه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. در گذشته تکنیک‌های مورد استفاده برای اصلاح نژاد موجودات، بسیار کند و غیر هدفمند بود به گونه ای که برای تولید پشه‌های GM نیز محدودیت ایجاد می‌کردند. اخیراً تکنیک‌های جدیدی مانند CRISPR، که تغییرات ژنومی دقیق، پی‌در‌پی و بهینه ای را فراهم کرده است، و ReMOT Control ،که نیازمندی‌های انتقال مواد به جنین پشه را از بین می‌برد، در بهینه شدن این روش ها نقش موثری داشته است.
دو رویکرد کلی برای مقابله با این گونه بیماری‌ها از طریق استفاده از پشه‌های GM وجود دارد. رویکرد اول “جابه‌جایی جمعیت” نام دارد که طی آن جمعیت پشه‌های آلوده با جمعیتی از پشه‌های GM، که عامل بیماری‌زا توانایی رشد و تولید‌مثل در آن‌ها را ندارد، در محیط جابه‌جا می‌شوند. رویکرد دوم “سرکوب جمعیت” است که با کاهش جمعیت پشه‌ها باعث کاهش میزبان‌های احتمالی انتقال‌دهنده بیماری می‌شود.
سریع‌ترین و آسان‌ترین روش تولید پشه‌های GM، استفاده از تکنیک CRISPR است؛ ولی به علت فقدان چارچوبی از مقررات بین‌المللی پایدار برای این تکنولوژی و همچنین وجود مشکلاتی در ارتباط با تکامل صفت مقاومت در جمعیت آن‌ها، هنوز شاهد آزمایش پشه‌های طراحی شده با این روش در محیط‌زیست نبوده‌ایم.
در روش دیگر، محققان به‌جای تغییر ژنوم خود پشه‌ها، ژنوم میکروبیوم آن‌ها را تغییر دادند. اولین موجودی که در این روش برای کنترل بیماری مورد استفاده قرار گرفت، یک باکتری هم زیست به نام Wolbachia بود. این باکتری موجب آلوده شدن بیش از ۷۰ درصد حشرات شده و با در اختیار گرفتن دستگاه تولید مثل حشره، جمعیت خود را درون حشره افزایش می‌دهد. با انتقال صفت مقاومت به باکتری و سپس انتقال باکتری به پشه‌های آلوده نشده، می‌توان مقاومت پشه‌ها را در مقابل آلوده شدن به عوامل بیماری‌زای انسانی افزایش داد.
بهترین مثال سرکوب جمعیتی پشه‌ها، انتشار گونه‌های تراریخت و عقیم پشه است. در این روش (SIT)، با آزادسازی نر‌های عقیم در جمعیت طبیعی (Wild) و جفت‌گیری آن‌ها با ماده‌های وحشی، جمعیت پشه‌های منطقه به‌طور کلی کاهش پیدا می‌کند. کمپانی Oxitec به‌جای استفاده از روش‌های عقیم سازی پشه ها، آن‌ها را از طریق انتقال ژن به گونه ای مهندسی کرده است که صفت مذکور فقط برای جنس ماده کشنده است. زاده‌های نر با ماده های وحشی جفت‌گیری کرده و ژن را به نسل‌های بعدی نیز منتقل می کنند اما از بین رفتن ماده‌ها، موجب کاهش شدید جمعیت می‌شود.
✅ لینک خبر
✅ لینک مقاله
