اندازه‌گیری فتالات داروهای بسته‌بندی شده در ظروف پلاستیکی
استرهای فتالات دسته‌ای از مواد شیمیایی هستند که به‌طور گسترده در صنایع مختلف به‌عنوان نرم‌کننده در پلاستیک‌ها به‌کار می‌روند و باعث انعطاف‌پذیری و دوام بیشتر پلاستیک‌ها می‌شوند. از آنجایی که استرهای فتالات در سراسر جهان در مقادیر زیادی برای مصارف مختلف صنعتی استفاده می‌شوند و به‌دلیل اثرات مختلف بر سلامتی انسان، در سال‌های اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده اند و تحقیقات گسترده‌ای در این زمینه صورت گرفته است. در این پژوهش که در دانشگاه علوم پزشکی کرمان انجام شده است، با استفاده از یک ماده پلیمری در روش میکرو استخراج فاز جامد، فتالات موجود در مواد دارویی بسته‌بندی شده در ظروف پلاستیکی را شناسایی کردند.
یکی از دلایل خطرات استفاده از فتالات‌ها در محصولات پلاستیکی این است که استرهای فتالات به‌طور فیزیکی به پلیمرها متصل می‌شوند و هیچ‌گونه اتصال شیمیایی ندارند، بنابراین به‌راحتی از ظروف پلاستیکی به ماده درون ظروف منتقل می‌شوند. این نوع از مواد شیمیایی باعث اثرات گوناگون و عوارض نامطلوبی مانند اختلال در غدد درون‌ریز بدن می‌شوند و همچنین از عوامل سرطان‌زای انسان نیز شناخته شده‌اند. در موارد دیگر نیز از فتالات‌های با وزن مولکولی کم (به‌عنوان مثال دی‌اتیل‌فتالات و دی‌بوتیل‌فتالات) برای تهیه روکش‌های برخی از داروهای خوراکی استفاده می‌شود؛ بنابراین تعیین و اندازه‌گیری آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
در این پژوهش که توسط انصاری و همکارانش در دانشگاه علوم پزشکی کرمان انجام شده است، میزان فتالات موجود در قطره‌های چشمی و محلول‌های تزریقی موجود در ظروف پلاستیکی با استفاده از روش میکرو استخراج فاز جامد (SPME) اندازه‌گیری شده است و نتایج آن نیز به‌صورت مقاله‌ای معتبر به چاپ رسیده است. فتالات‌های موجود در ظروف پلاستیکی به‌مرور زمان و همچنین با کهنه شدن و شکستن این ظروف به داخل محلول و ماده‌های دارویی داخل آن‌ها منتقل می‌شوند. درنتیجه مصرف این داروها باعث بروز عوارض جانبی غیر منتظره در بدن می‌شود.
در این تحقیق از نانوکامپوزیت پلیمری به‌همراه نانوسیلیکا به‌عنوان پوشش برای روش میکرو استخراج فاز جامد به‌منظور تعیین فتالات در داروها استفاده شده است. نانو کامپوزیت‌های پلیمری از یک بافت پلیمری تشکیل شده است که دارای ترکیبات تقویت‌کننده متنوعی در مقیاس نانو هستند و همچنین در این پژوهش از نانو ذرات سیلیس به‌عنوان تقویت‌کننده برای شبکه پلیمری استفاده شده است؛ چون نانوذرات دارای خواص مکانیکی و ساختاری مطلوبی مانند پایداری حرارتی عالی، عدم سمیت، عدم فعالیت شیمیایی و شفافیت هستند.
ویژگی و خصوصیات فیبرهای سنتز شده در این روش را در نهایت با SEM مورد بررسی قرار دادند و مشاهده کردند که سطح فیبر دارای تخلخل زیادی است که باعث می‌شود کارایی استخراج افزایش یابد. در آزمایش‌های انجام‌شده میزان دما و زمان استخراج آنالیت و همچنین میزان pH را نیز بهینه کردند. بنابراین به‌طور کلی در روش میکرو استخراج فاز جامد با استفاده از این فیبر تهیه شده، نسبت به فیبرهای معمولی از پایداری حرارتی، مکانیکی و شیمیایی خوبی برخوردار است. از طرف دیگر با ترکیب نانو سیلیس در شبکه پلیمری باعث افزایش برهم‌کنش بین پوشش فیبر و آنالیت می‌شود و درنتیجه بستری مناسب را برای جذب و جداسازی فراهم می‌کند.
