تحویل هدفمند دوکسوروبیسین به سلول های توموری

اگزوزوم‌های تلقیح شده با داروی دوکسوروبیسین و پوشیده شده توسط پروتئین کایمر LAMP2b-DARP توانایی اتصال بالا به سلول‌های توموری TUBO با بیان بالای HER2 را دارند و این تحویل هدفمند دارو که توسط محققان دانشگاه تربیت مدرس انجام شده است، تجمع دوکسوروبیسین در محل توموری سینه و خاصیت ضد توموری آن را در مدل موشی به شدت افزایش داده و روشی نوین برای هدفمندسازی تحویل دارو می‌باشد.

اگزوزوم‌ها نانوحامل‌های طبیعی با ویژگی‌هایی خاص نظیر نیمه عمر بالا در گردش خون، هدف‌گیری دقیق بافت مورد نظر، سازگاری زیستی بالا و سمیت سیستمیک پایین می‌باشند. سلول‌های بنیادی مزانشیمی میزان زیادی اگزوزوم با خاصیت تخریب‌پذیری و پایداری بالا در پلاسمای خون انسان را به‌وجود می‌آورند.

اگزوزوم‌ها از اندوزوم‌هایی با اندازه 100-40 نانومتر منشأ می‌گیرند و بسته به منشأ ممکن است شامل غشا اندوزومی، پروتئین‌های فیوژن نظیر فلوتین و انکسین و پروتئین‌های تتراسپانین نظیر CD81 باشند.

اگزوزوم‌ها در درون خود تعداد زیادی پروتئین، mRNA، لیپید و miRNA را جا داده اند که به آن‌ها توانایی اثرگذاری بر روی عملکرد و تمایز سلول هدفشان را می‌دهد. تحقیقات نشان داده است که بار منفی اندک اگزوزوم‌ها گردش آن‌ها در بدن و پایداری این نانوذرات را در مقایسه لیپوزوم‌های دارای بار مثبت بسیار بالا برده است. بار مثبت لیپوزوم‌ها منجر به تجمع آن‌ها در کنار ذرات دارای بار منفی در جریان خون شده و از زمان گردش آن‌ها و در نتیجه از میزان رسیدن آن‌ها به هدفشان می‌کاهد.

دوکسوروبیسین یکی از بهترین داروها علیه تومورهای جامد، مانند سرطان سینه می‌باشد اما مصارف کلینیکی این دارو به دلیل پایین بودن دسترسی زیستی آن و اثرات جانبی متعددش نظیر تحلیل مغزاستخوان و سمیت قلبی محدود می‌باشد. وارد کردن این دارو به نانوذرات نرخ رسیدن دارو به هدف و خاصیت ضد توموری آن را افزایش می‌دهد.

نانوذرات ساختگی دارای اثرات جانبی مانند تحریک سیستم ایمنی و ایجاد استرس‌های اکسیداتیو می‌باشند در حالی که به عنوان یک نانوذره طبیعی کوچک اگزوزوم‌ها نمایندگان خوبی برای تحویل دارو می‌باشند. برای جلوگیری از اثرات جانبی بیشتر داروهای شیمیایی بهتر است که آن‌ها را به طور اختصاصی به بافت توموری مدنظر برسانیم و برای این امر استفاده از پپتیدهای نشانه‌گیری و پروتئین‌های مخصوص در سطح اگزوزوم‌ها رایج ترین روش برای تحویل اختصاصی می‌باشد که منجر به استفاده امن دوزهای بالای دارو و کاهش اثرات سمی دارو برای سلول‌های دیگر بدن می‌شود.

در مطالعه‌های قبلی سلول‌های بنیادی مزانشیمی را به دلیل پایداری بالا و توانایی قابل توجه تولید اگزوزوم به عنوان منبع مؤثر تولید اگزوزوم معرفی کرده‌اند. در مطالعه‌ی اخیر به بررسی اثرات ضد توموری اگزوزوم دربرگیرنده‌ی دوکسوروبیسین در مدل موشی توموری شده با سلول ها TUBO پرداخته شده و نتیجه‌ی آن افزایش اثر ضدتوموری دارو و تجمع بالای دارو در سایت توموری مدل موشی می‌باشد که نتیجه‌ی بسیار موفقیت‌آمیزی می‌باشد و همچنین نشان داده شد که دوکسوروبیسین درون اگزوزوم به مراتب دارای اثرات سمی کمتر و خاصیت ضدتوموری بالاتری نسبت به دوکسوروبیسین آزاد می‌باشد که این نتایج بسیار حائز اهمیت هستند.