حذف استامینوفن و ایبوپروفن از محلول آبی با استفاده از جاذب زیستی

ترکیبات دارویی استامینوفن (ACT) و ایبوپروفن (IBP) پس از مصرف به طور کامل در بدن انسان متابولیزه نمیشوند و از طریق ادرار و مدفوع وارد محیطزیست میشوند. از اینرو برخی از محققین دانشگاههای ایلام و لرستان موفق شدند با استفاده از کربن فعال به دست آمده از بلوط به عنوان یک جاذب زیستی، استامینوفن و ایبوپروفن موجود در محیط آبی را حذف نمایند.
ترکیبات دارویی که برای درمان انسانها و حیوانات به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفتهاند، به عنوان آلایندههای در حال ظهور شناخته میشوند. این مواد شیمیایی به دلیل مصرف نامنظم در محیطزیست شناسایی شدهاند. همچنین علاوه بر مصرف این دارو؛ فاضلاب صنعتی، دفع مواد دارویی مصرف نشده و منقضیشده نیز نقش مهمی در ورود مواد دارویی به محیطزیست دارد. به همین دلیل، امروزه حضور داروهای مختلف در منابع آبی به یک نگرانی مهم تبدیل شده است.
دو داروی پر کاربرد که در بسیاری از فاضلابها مشاهده شده است عبارتاند از استامینوفن و ایبوپروفن. روشهای مختلفی مانند اولتراسونیک، الکتروشیمیایی و فرایندهای اکسیداسیون پیشرفته جهت حذف این مواد استفاده میشود.
در این پژوهش که نتایج آن در قالب یک مقاله معتبر بینالمللی منتشر شده است، آقای حشمت اله نورمرادی و همکارانش موفق شدند دو ماده دارویی استامینوفن و ایبوپروفن موجود در محیط آبی را با استفاده از کربن فعال به دست آمده از بلوط ایرانی (Quercus Brantii)، جذب نمایند.
در این مطالعه، کربن فعال (AC) به کمک محلولهای اسیدی و بازی مانند سدیمهیدروکسید، پتاسیمهیدروکسید، آمونیومکلرید و اسیدفسفریک، فعال گردیده و به عنوان یک جاذبزیستی مورد استفاده قرار گرفته است. عوامل و پارامترهای مختلفی از جمله نوع فعالکننده کربن فعال، مدت زمان جذب، پیهاش، مقدار جاذب، محتوای آلاینده، مقاومت یونی محلول و دما؛ برای بهینهسازی عملیات جذب مورد ارزیابی قرار گرفت.
مطابق نتایج این تحقیق، کربن فعال مورد استفاده به همراه پتاسیمهیدروکسید و اسیدفسفریک، به ترتیب دارای حداکثر توان جذب برای استامینوفن و ایبوپروفن بوده است. حداکثر ظرفیت جذب برای استامینوفن برابر ۴۵/۴۵ و برای ایبوپروفن ۱۵/۹۶ میلیگرم بر گرم میباشد که به ترتیب در مدت زمان تماس ۱۵۰ و ۱۲۰ دقیقه و در ۳= pH به دست آمده است.
همچنین یافتههای مطالعات سینتیک و ایزوترم نشان میدهد که مدل سینتیک شبه مرتبه دوم و مدل ایزوترم فرندلیچ بهترین تطابق را با دادههای آزمایش دارند. علاوه بر این، مطالعه ترمودینامیکی نشان داد که جذب هر دو ماده دارویی توسط این جاذب زیستی، جزو واکنشهای گرماگیر میباشد. به صورت خلاصه و بر اساس نتایج این پژوهش، میتوان نتیجه گرفت که میوه و پسماند درختان بلوط، پتانسیل بالایی جهت استفاده به عنوان جاذبزیستی جایگزین برای حذف استامینوفن و ایبوپروفن در فاز آبی دارند.