روزنه های هوایی به عنوان دروازه گیاه به روی اتمسفر ، از نقش قابل توجهی در پایداری شرایط داخلی گیاه برخوردارند. تعداد و نحوه چینش این روزنه ها در گیاهان مختلف تحت تأثیر شرایط محیطی و از طریق مکانیسم های تنظیمی اپی ژنتیک کنترل می شود.
روزنه های هوایی به عنوان دروازه گیاه به روی اتمسفر، از نقش قابل توجهی در پایداری شرایط داخلی گیاه برخوردارند.
تعداد و نحوه چینش این روزنه ها در گیاهان مختلف تحت تأثیر شرایط محیطی و از طریق مکانیسم های تنظیمی اپی ژنتیک کنترل می شود.
تاکنون فاکتورهای رونویسی basic helix–loop–helix – bHLH در گیاه مدل آرابیدوپسیس به عنوان تنظیم کننده فرایند ایجاد روزنه های هوایی مورد مطالعه قرار گرفته بودند.
اما با توجه به این که این گیاه، دولپه ای است و آناتومی روزنه ها در این گیاه با گیاهان علفی مهم در کشاورزی (از قبیل ذرت و گندم) متفاوت است، مطالعه این عوامل تنظیم کننده در گیاهان علفی به طور مجزا لازم می نمود.
یکی از دلایل مزیت کارایی در عموم گیاهان علفی نسبت به گیاهان دو لپه ای، کارایی بالاتر روزنه ها در فرایندهای فیزیولوژیک مهمی مانند کنترل عبور و مرور آب و گازهای تنفسی در گیاهان علفی است. از این رو مطالعه فرایند شکل گیری روزنه ها در این گیاهان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
مطالعه اخیر فرایند تنظیم تعداد، شیوه پخش و شکل روزنه ها و ژن های دخیل در این موارد را در گیاه Brachypodium distachyon که از خویشاوندان گندم است بررسی نموده است.
با این که این گیاه نیز از فاکتورهای رونویسی و ژن های کلی همانند آرابیدوپسیس استفاده می کند، بازآرایی مسیرهای تنظیمی و ترتیب فعال شدن ژن ها باعث ایجاد آناتومی متفاوت می گردد.
برای بهینه کردن شکل و عمل روزنه ها در گیاهان مهم زراعی با روش های مهندسی ژنتیک در شرایط محیطی گوناگون، آگاهی از این مسیر بسیار مفید خواهد بود.
نویسنده: محسن رحیمی نژاد
