سرطان بینی یکی از انواع نادر سرطان است که با تشکیل تومور در حفره بینی یا سینوس‌های پارانازال (حفره‌های اطراف بینی) رخ میدهد لذا به سرطان حفره بینی ویا سرطان سینوس‌های پارانازال نیز معروف است.
حفره بینی فضایی است که در پشت بینی قرار دارد و هوا به وسیله آن از بینی به حلق منتقل میشود.
سینوس‌های پارانازال فضاهای کوچک و پر از هوا در داخل استخوان‌های صورت هستند که در بالا و پشت بینی و پشت استخوان گونه قرار دارند که به صدا وضوح و لحن می‌دهند و وزن جمجمه را سبک میکنند. چندین سینوس وجود دارد و سرطان در هر یک از آن‌ها ایجاد میشود.
هرساله نزدیک به ۲۰۰۰ مبتلا به این نوع سرطان درایالات متحده آمریکا شناسایی میشوند. این بیماری در افراد مسن، شایع‌تر است. تقریبا ۸۰ درصد مبتلایان به سرطان بینی بالای ۵۵ سال سن دارند. احتمال زنده ماندن (نرخ بقا) پس از گذشت پنج سال ابتلا به این بیماری حدود ۵۸ درصد است اگرچه با توجه به شرایط و عوامل مختلف این عدد متغیر است.
عوامل سرطان بینی
همانند دیگر سرطان‌ها احتمالا سرطان بینی نیز از طریق آسیب در DNA به وجود می‌آید. عوامل زیر مواردی هستند که میتواند احتمال ابتلا به این نوع سرطان را بیشتر کند.
- استنشاق موادی خاص: استنشاق بعضی از مواد مانند آرد، مواد شیمیایی، گرد و غبار، خاک اره، گاز خردل و…. احتمال ابتلا به سرطان بینی را فازایش میدهد.
- مصرف سیگار و تنباکو: مصرف سیگار و دیگر اقلام تنباکو احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش میدهد.
- سن و جنسیت: این بیماری در مردان و افراد مسن بیشتر دیده میشود. نسبت ابتلا به این سرطان در مردان تقریبا دو برابر خانم‌ها است.
- ویروس پاپیلوم انسانی (HPV): این ویروس عامل برخی از زگیل‌ها در بدن هستند که در موارد نادر میتواند احتمال سرطان بینی را افزایش دهد.
- الکل: مصرف مکرر الکل نیز احتمال ابتلا به این نوع سرطان را بیشتر میکند.
- آلودگی هوا: قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا ممکن است خطر ابتلا به سرطان بینی را افزایش دهد.
محققان همچنان بر روی عوامل موثر بر سرطان بینی و راه‌های پیشگیری از آن تحقیق میکنند. اگرچه راه اثبات شده‌ای برای پیشگیری از این نوع سرطان وجود ندارد ولی با مراقبت‌ها میتوان احتمال ابتلا به این نوع سرطان را کاهش داد. از بین عوامل بالا مصرف سیگار و الکل از همه خطرناک‌تر است، مصرف همزمان الکل و سیگار ریسک این سرطان را بیشتر میکند. بهترین راه برای کاهش احتمال ابتلا به سرطان بینی قطع مصرف تنباکو و محصولات تولید شده از آن است. همچنین خود داری از مواد مضر استنشاقی ذکر شده نیز میتواند احتمال ابتلا به این سرطان را کاهش دهد. لذا افرادی که مجبورند در مکان‌هایی باشند که این مواد مضر وجود دارند بهتر است از ماسک استفاده کنند.
علائم و نشانه ها
در اغلب اوقات در مراحل اولیه هیچ نوع نشانه‌ای از این سرطان دیده نمیشود، در مراحل بعدی نشانه‌هایی مانند دیگر بیماری‌هایی سینوسی پدیدار میشوند با این تفاوت که این نشانه‌ها در سرطان بینی پایدارند و از بین نمیروند.
برخی از مهم‌ترین علائم این سرطان عبارتند از:
- نسداد بینی
- خونریزی مکرر بینی
- کاهش حس بویایی
- ورود مخاط بینی به گلو
- بی حسی یا درد در صورت
- سردرد در ناحیه‌های سینوسی
علاوه بر موارد بالا پف کردن و بیرون زدگی چشم، ضعف در بینایی، دوبینی (دوگانگی دید)، مشاهده توده یا برآمدگی در بینی یا دهان یا روی صورت و گردن، سختی در باز کردن دهان و خستگی نیز در بیماران مشاهده شده است. نشانه‌های ذکر شده میتواند علت دیگری به جز سرطان بینی داشته باشد. اگر ترکیبی از علائم بالا را تجربه کردید که با گذشت زمان از بین نمیروند، به پزشک مراجعه کنید. اگر آن‌ها به سرطان بینی مشکوک باشند، شما را برای آزمایش‌های بیشتر به متخصص می‌فرستند.
روش‌های درمان سرطان بینی
با توجه به نوع سرطان و گستردگی و وخامت سرطان و زمان سرطان از روش‌های درمان‌های متفاوتی استفاده میکنیم. از روش‌های معمول درمان میتوان جراحی، پرتو درمانی و شیمی درمانی را نام برد.
جراحی
اگر سرطان زود تشخیص داده شود جراحی میتواند کافی باشد در طی جراحی پزشک تومور و قسمتی از سلول‌های سالم اطراف تومور را بر میدارد. اگر زمان بگذرد و تومورها گسترش یابند دیگر نمیتوان با عمل جراحی تومور را از بدن جداکرد و باید از دیگر روش‌های درمان استفاده کنیم. جراحی میتواند عوارض مخصوص به خودش را داشته باشد برای مثال ممکن است باعث تورم در گلو صورت یا دهان بشود که میتواند باعث سختی در تنفس شود.
پرتو درمانی
در پرتو درمانی از پرتوهای x پر انرژی و دیگر ذرات زیر اتمی برای نابودی سلول‌های سرطانی استفاده میکنیم. معمولا پرتو درمانی همراه با جراحی انجام میشود در بعضی از موارد قبل از عمل جراحی پرتو درمانی انجام میشود در برخی از موارد پس از جراحی. ولی در برخی از موارد مانند زمانی که بیمار توانایی انجام عمل جراحی ندارد میتوان به تنهایی از پرتو درمانی استفاده کرد.
پرتو درمانی میتواند باعث پوسیدگی دندان شود لذا قبل از انجام آن بهتر است دندان‌های خود را به دندان پزشک نشان دهیم تا اگر آسیبی در دندان‌های ما وجود دارد آن را برطرف کند. پرتو درمانی همچنین باعث سوزش و قرمزی محل تومور میشود همچنین با آسیب‌رسانی به غدد بزاقی میتواند باعث خشکی دهان و غلظت بزاق دهان شود.
درد استخوان، حالت تهوع، گلو درد، سختی در بلع، بی‌اشتهایی به علت تغیر در حس چشایی، کاهش شنوایی به علت تجمع مایعات در گوش میانی نیز ممکن است در اثر پرتو درمانی رخ دهد. همچنین ممکن است با اثر بر روی غده تیروئید باعث کم کاری تیروئید شود.
شیمی درمانی
استفاده از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است. این داروها از طریق جریان خون به سلول‌های سرطانی در سرتاسر بدن منتقل میشوند. شیمی درمانی ممکن است همزمان با پرتو درمانی انجام شود.
عوارض جانبی شیمی درمانی به عوامل زیادی مانند خصوصیات فردی و دوز مصرف دارو بستگی دارد. ولی عوارض آن یه طور کلی عبارت است از: خستگی، خطر عفونت، حالت تهوع و استفراغ، ریزش مو، کاهش اشت‌ها و اسهال معمولا این عوارض پس از پایان درمان از بین میروند.
بعد از درمان ممکن است از تصویر برداری‌هایی استفاده شود تا مطمئن شویم سرطان از بین رفته است. پس از رهایی از این سرطان نیاز است تا مکررا به پزشک مراجعه کنیم زیرا احتمال ابتلا به دیگر سرطان‌های سر و گردن افزایش می‌یابد.
منابع:
