سرطان دهانه‌ی رحم، رتبه‌ی چهارم را بین سرطان‌های شایع در بانوان دارد. در سال ۲۰۱۸، ۵۷۰هزار نفر فرد مبتلا به این سرطان، شناسایی شدند. دهانه‌ی رحم، راه ارتباط بین واژن و بدنه‌ی رحم است. تقریباً علت اصلی همه‌ی موارد این سرطان، ویروس HPV است. درصد بالایی از این موارد با واکسیناسیون، قابل پیشگیری هستند. تست‌های غربالگری نیز در تشخیص زودهنگام سرطان دهانه‌ی رحم، بسیار موثر هستند. علائم این بیماری، معمولاً اگر بروز پیدا کنند؛ در مراحل پیشرفته‌ی بیماری ظاهر می‌شوند. این امر، اهمیت تست‌های غربالگری را افزایش می‌دهد.
علائم
در مراحل اولیه بیماری علائم خاصی شاهده نمی‌شود. با پیشرفت سرطان، علائم آن بروز پیدا می‌کنند. بسیاری از بیماری‌ها، علائمی مشابه با علائم سرطان دهانه‌ی رحم دارند. این علائم همیشه واضح و متمایز نیستند. امکان آن هست که این علائم فقط در مراحل آخر بیماری بروز پیدا کنند. یکی از شایع‌ترین علائم سرطان دهانه‌ی رحم، خونریزی غیرطبیعی واژن است.
برخی از نشانه های اصلی سرطان دهانه رحم عبارتند از:
- خونریزی بعد از یائسگی
- خونریزی بعد از مقاربت جنسی
- خونریزی خارج از زمان قاعدگی
- قاعدگی همراه با خونریزی بیش از حد معمول و مدت زمان طولانی‌تر
در صورت بروز هرکدام از علائم بالا، فرد باید به پزشک مراجعه کند. خونریزی واژن شایع است و می‌تواند علل متعددی داشته باشد. به این دلیل خونریزی واژن، لزوماً نشانه‌ی ابتلا به سرطان نیست. با این وجود در صورت بروز این علائم، مراجعه به پزشک معالج، ضروریست.
سایر علائم این سرطان عبارتند از:
- احساس درد در لگن و کمر
- احساس درد هنگام دفع ادرار
- احساس درد هنگام مقاربت جنسی
- ترشحات غیرمعمول یا ناخوشایند واژینال
علائم سرطان، در مراحل پیشرفته‌ی بیماری(وقتی سرطان از دهانه‌ی رحم به بافت و اندام‌های مجاور، گسترش می‌یابد):
- یبوست
- خستگی مفرط
- احساس ضعف
- تورم یک یا هردو پا
- خونریزی شدید واژن
- مشاهده‌ی خون در ادرار
- مشاهده‌ی خون در مدفوع
- اختلال در کنترل ادرار یا مدفوع
- افزایش غیر معمول تعداد دفعات ادرار و مدفوع
- درد شدید در کمر یا پهلو به دلیل گسترش بیماری به کلیه‌ها
علت سرطان دهانه‌ی رحم و روش‌های تشخیص آن
بیش از ۹۹ درصد از موارد، به دلیل عفونت به ویروس پاپیلومای انسانی ایجاد می‌شوند. این ویروس، عامل ایجاد زگیل تناسلی نیز هست. ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV یک ویروس شایع است که از طریق مقاربت جنسی، منتقل می‌شود. HPV بیش از ۱۰۰ سویه دارد. تعداد زیادی از این سویه‌ها، ایجاد بیماری نمی‌کنند. بعضی از این سویه‌ها باعث بروز تغییرات غیر طبیعی در سلول‌های دهانه‌ی رحم می‌شوند. بیشتر موارد سرطان دهانه‌ی رحم توسط دو سویه‌ی HPV ۱۶ و HPV ۱۸ ایجاد می‌شود. ابتلا به عفونت‌های ناشی از سویه‌های عامل ایجاد سرطان، لزوماً باعث ایجاد سرطان نمی‌شود. در بیشتر موارد، سیستم ایمنی معمولاً ظرف دوسال، سبب از بین رفتن عفونت‌های ناشی از HPV می‌شود.
دو راهکار مهم برای پیشگیری از سرطان دهانه‌ی رحم عبارتند از:
- واکسیناسیون علیه HPV (واکسن سرواریکس و واکسن گارداسیل، دو واکسن قابل استفاده برای پیشگیری هستند)
- انجام تست‌های غربالگری برای شناسایی سلول‌ها و ضایعات پیش‌سرطانی و درمان آن‌ها
تست غربالگری پاپ اسمیر
در بعضی از کشور‌ها، پیشنهاد می‌شود که بانوان بالای ۲۱ سال، سه سال یکبار برای تست پاپ اسمیر اقدام کنند. پاپ اسمیر به شناسایی سلول‌های سرطانی و پیش‌سرطانی کمک می‌کند. سلول‌های پیش‌سرطانی سلول‌هایی هستند که پتانسیل تبدیل به سلول‌های سرطانی را دارند. تست پاپ اسمیر، با نمونه‌برداری از دهانه‌ی رحم انجام می‌گیرد. این تست در بسیاری از موارد در مطب پزشک صورت می‌گیرد. در صورت مثبت شدن تست، ممکن است پزشک به بررسی دقیق‌تر بافت دهانه‌ی رحم، اقدام کند. یک تکنیک برای بررسی دقیق‌تر تکنیک کولپوسکوپی است.
درمان
این سرطان، یکی از درمان‌پذیرترین سرطان‌ها است. فرایند‌های درمانی بسیار اثربخش هستند. به خصوص اگر سرطان زود تشخیص داده شود. بعضی از راهکار‌های درمانی، عبارتند از: رادیوتراپی، جراحی، شیمی درمانی و درمان هدفمند در سطح ملکولی.
عوامل تاثیرگذار در ابتلا
همانطور که قبل‌تر گفته شد، مهم‌ترین عامل ابتلا به این سرطان، ویروس HPV است.
سایر عوامل تاثیرگذار عبارتند از:
- اضافه وزن
- استعمال سیگار
- ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)
- کلامیدیا ( عفونت مقاربتی باکتریایی)
- کمبود میوه و سبزیجات در رژیم غذایی
- پشت سر گذشتن سه بارداری کامل یا بیشتر
- داشتن ۱۷ سال سن یا کمتر در اولین بارداری
- سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به سرطان دهانه رحم
- استفاده از قرص‌های ضد بارداری به مدت طولانی
داشتن یکی یا تعداد بیشتری از این فاکتور‌ها به معنای قطعی بودن ایجاد سرطان در دهانه‌ی رحم نیست.
سرطان دهانه‌ی رحم و سرطان رحم
با وجود تشابه نام، سرطان رحم با سرطان دهانه‌ی رحم تفاوت دارد. فاصله‌ی رحم و دهانه‌ی رحم حدود چند سانتیمتر است. با این وجود علت سرطان رحم و سرطان دهانه‌ی رحم کاملاً متفاوت است. سرطان دهانه‌ی رحم معمولاً به دلیل عفونت با ویروس HPV ایجاد می‌شود. اما سرطان رحم، علت ویروسی ندارد. سطح بالای هورمون استروژن، وراثت، اضافه وزن از فاکتور‌های اصلی ابتلا به سرطان رحم هستند. سرطان رحم خود دو نوع عمده دارد: سرطان اندومتریال وسارکوما. میانگین سن ابتلا به سرطان رحم ۶۹ سال است. میانگین سن ابتلا به سرطان دهانه‌ی رحم ۳۴ سال است(اگر مراحل اولیه‌ی سرطان را مدنظر داشته باشیم). خونریزی واژن، از علائم هر دو سرطان است. ممکن است در مراحل اولیه یا در کل، علائم سرطان دهانه رحم ظاهر نشوند. علائم سرطان رحم مثل خونریزی در مراحل اولیه‌ی این بیماری نیز مشاهده می‌شوند. برای تشخیص سرطان رحم، برخلاف سرطان دهانه‌ی رحم، هیچ غربالگری مقرون به صرفه و با دقت بالا وجود ندارد. علت، نحوه تشخیص و نحوه‌ی درمان این دو سرطان با یکدیگر تفاوت دارد.
منابع:
