شناسایی ژن کلیدی در انتقال بیماری خواب آفریقایی

دانشمندان دانشگاه Bern و UCLA یک ژن کلیدی در انتقال بیماری خواب آفریقایی شناسایی کرده اند که میتواند منجر به رویکردهای جدید برای درمان آن شود.
انگل Trypanosoma bruci موجب بیماری خواب آفریقایی در انسان میشود و بیماریهای دیگر را در سایر پستانداران ایجاد میکند. بیماری خواب در صورت عدم درمان، کشنده است و دهها میلیون نفر در ۳۶ کشور آفریقایی در معرض خطر هستند. هیچ واکسنی برای آن وجود ندارد، درمانهای متداول دارویی مؤثر نیستند و عوارض جانبی شدید آن میتواند موجب مرگ افراد شود.
این بیماری از طریق گزش مگس تسهتسه آلوده منتقل میشود. هنگامی که مگس تسهتسه خون آلوده را میمکد، معمولاً انگلها پیش از رفتن به غدد بزاقی مگس، از خون به معده و سپس به بافت نزدیک به سر به نام proventriculus، میروند. بر همین اساس دانشمندان موفق به شناسایی ژن کلیدی و مؤثر در انتقال بیماری خواب شدند.
محققان دانشگاه Bern و UCLA، دو مجموعه انگل T. bruise را مورد مطالعه قراردادند. در یک مجموعه، آنها در یکی از ژنهای انگل به نام phosphodiesterase-B1 یا PDEB1 جهش ایجاد کردند. سپس ۲۰۰۰ مگس تسهتسه را با حدود ۲۰۰۰۰ انگل آلوده کردند. بدین صورت که نیمی از مگسها خون حاوی انگلهای طبیعی T. brusie و نیم دیگر خون را با نسخههای جهش یافته دریافت کردند.
محققان تفاوتهای قابل ملاحظه ای بین دو مجموعه مشاهده کردند. مگسهایی که انگلهای طبیعی را دریافت کرده بودند، انگلها هم در معده و هم در proventriculus دیده شدند؛ اما در میان ۱۰۰۰ مگس دیگر که T. brucei جهشیافته را دریافت کرده بودند، تنها یک مگس بود که انگل را در معده و proventriculus داشت. از این رو آنها دریافتند که phosphodiesterase-B1 برای حرکت انگلها از معده به proventriculus بسیار مهم است و غشا پری تروفیک در معده مگس مانع عبور اکثر انگلهای جهشیافته به proventriculus و غدد بزاقی میشود.
محققان همچنین دریافتند برخلاف انگلهای طبیعی که رفتار اجتماعی و هماهنگ دارند، در انگلهای جهش یافته ی بدون PDEB1، تعداد مولکولهای AMP حلقوی افزایش یافته و نمیتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. درنتیجه مولکولهای سیگنالینگ نقش مهمی در بیماری خواب ایفا میکنند.
بهطورکلی این بینش جدید از مطالعه محققان دانشگاه UCLA-Bern میتواند در مورد سایر بیماریهای انگلی مانند تریپانوزومیازیس آمریکایی (شاگاس) نیز اعمال شده و منجر به تولید یک داروی جدید شود.