✅ نبود وکتور مناسب برای انتقال ماده ژنتیکی اصلاح‌شده همیشه کاربرد ژن‌درمانی را محدود کرده‌است. علاوه بر مشکل همیشگی off-targeting، سیستم ایمنی نیز در اکثر موارد قبل از این که ویروس بتواند ماموریت خود را به اتمام برساند، وکتور ویروسی را از بین می‌برد. به تازگی محققان دانشگاه زوریخ موفق به ساخت وکتوری مشتق از adenovirus 5 شده‌اند که ژن‌درمانی سرطان را بسیار موثرتر خواهد‌کرد نتایج این مطالعه در Nature Communications به چاپ رسیده‌است.
?وکتورهای ویروسی بیشماری برای ژن‌درمانی قابل استفاده هستند اما چه چیز که ادنو ویروس را متمایز می‌کند؟ کل محتوی ژنوم این ویروس قابل تغییر است به طوری که هیچ ژن ویروسی برای تکثیر و بیماری زایی آن باقی نماند و این استفاده از آن را بسیار ایمن تر می‌کند. به علاوه ژنوم این ویروس که عامل بروز علائم شبه سرماخوردگی در انسان است بسیار بزرگتر از حدی است که بتواند وارد کروموزوم شود و خطرات این چنینی ایجاد کند.
?تاکنون استفاده از ادنوویروس بسیار محدود بوده است چرا که فاقد توانایی لازم برای حمله به سلول‌های سرطانی و تزریق محتوی ژنتیکی بوده است. همچنین این ویروس سریعا توسط دستگاه ایمنی خنثی می‌شود و سریعا در کبد حذف می‌گردد. در این مطالعه محققان موفق شده‌اند این ویروس‌ها را برای حمله و شناسایی تومور بازسازی کنند و برای رسیدن به این هدف از مولکول‌هایی استفاده کردند که مانند آداپتوری بین ویروس و سلول سرطانی عمل می‌کنند.
?این آداپتورها که اتصال محکمی به پوشش ویروسی دارند می‌توانند آنتی‌ژن‌های سطحی مختلفی را در سطح سلول‌های توموری شناسایی کنند. تاکنون این تیم تحقیقاتی دو آنتی‌ژن HER2 و EGFR را مورد بررسی قرار داده‌اند و مشاهده کرده‌اند که تنها ویروس‌هایی که دارای این آداپتورها هستند توانایی آلوده کردن سلول سرطانی را خواهند داشت.
?علاوه بر این محققان پوششی برای ویروس مهندسی کرده‌اند که به منزله ای نوعی لباس استتار برای ویروس در برابر سیستم ایمنی عمل می‌کند. این سپر از قطعات scFv آنتی‌بادی به خصوصی که برای ایجاد ساختار شش ضلعی متقارن تریمرایز شده، ساخته شده‌است. هنگامی که این سپر پروتئینی با آداپتور‌های علیه HER2 و EGFR تجهیز شود می‌تواند محتوی ژنتیکی خود را به سلول توموری تزریق کند. تلفیق این دو ساختار انتقال ژن را به تومور موشی افزایش داده و همچنین off targeting کبد و خنثی سازی توسط سیستم ایمنی را کاهش می‌دهد.
?با استفاده از این شاتل ژنی مخفی شونده محققان UZH می‌توانند درمان‌ها جدیدی برای انواع مختلف سرطان ابداع کنند و ممکن است پتانسیل‌های بالای ادنوویروس بتواند به دانشمندان درکشمکش با اصلی ترین معضل پزشکی سرطان یعنی مقاومت دارویی، کمک کند.
? ترجمه: یاسمن اسعدی
✅ عضویت در زیست فن پزشکی مولکولی
