#دستاوردهای_پژوهشگران_ایرانی
✅ آئین زرتشتی، مذهبی باستانی است که توسط پیامبر روحانی به نام «زرتشت» بنیان‌گذاری شد و به‌وسیله اجداد قبیله‌هایی که در ایران و شمال هند مسکن گزیدند منتشر گردید. برای بررسی روابط ژنتیکی بین جمعیت‌های مختلف این آئین، گروهی از محققین بین‌المللی، پژوهشی جالب را به انجام رسانده‌اند که در مجله ژنتیک انسانی آمریکا (American Journal of Human Genetics) به چاپ رسیده است.
❇️ آئین زرتشتی، مذهب اصلی سه امپراطوری بزرگ ایرانی یعنی هخامنشیان (۳۳۰-۵۵۹ پیش از میلاد)، پارتیان (حدود ۲۴۷ سال پیش از میلاد تا ۲۲۴ بعد از میلاد) و ساسانیان (۶۵۱-۲۲۴ بعد از میلاد) بوده است. این آئین بعد از پیروزی اعراب مسلمان و ورود دین مبین اسلام به ایران، دیگر به‌عنوان مذهب اصلی ایران شمرده نشد، اگرچه تصور می‌شود که تغییر گسترده مذهب ایرانیان به اسلام تا حدود سال ۷۶۷ بعد از میلاد آغاز نگردید.
❇️ براساس عقیده تاریخ دانان، در دوره خلفاء عباسی پس از آنکه شناسه ذمی (تحت حمایت مسلمین) بودن از آنها گرفته شد، گروهی از زرتشتیان، سفری دریایی را از ایران به‌سوی هندوستان آغاز کردند و در ساحل گجرات این کشور پیاده شده و در آنجا به آنها اجازه اقامت و انجام دینشان داده شد. این گروه بجهت ریشه خود به پارسی ها مشهور هستند. تاریخ ورود پارسی ها، محل گمانه‌زنی بوده و بین ۷۸۵ بعد از میلاد و ۹۳۶ بعد از میلاد متغیر ذکر می‌شود. اگرچه می‌دانیم تجارت دریایی بین گروه‌های قومی ایرانی ازجمله زرتشتیان و مردم هند، مدت‌ها پیش از ورود اسلام اتفاق افتاده بود.
❇️ در طول قرن‌های بعدی، پارسی ها ارتباط خود با زرتشتیان ایران را حفظ کردند و بعدها تحت قانون مستعمراتی بریتانیا به اقلیتی بانفوذ در هند تبدیل شدند. جوامع زرتشتی امروزی بنا بر سرشماری سال ۲۰۱۱، در هندوستان (۶۱۰۰۰ نفر)، پاکستان جنوبی (۱۶۷۵) و ایران (۱۴۰۰۰ نفر و اغلب در تهران، یزد و کرمان) تمرکز یافته‌اند. همچنین در ۲۰۰ سال اخیر پارسی هاو ایرانی، اجتماعات پراکنده‌ای در شمال آمریکا (۱۴۳۰۶)، کانادا (۶۴۲۲)، بریتانیا (۵۰۰۰)، استرالیا (۳۸۰۸) و خاورمیانه (۲۰۳۰) را شکل داده‌اند.
❇️ آئین زرتشت، دینی است که به دنبال تبلیغ برای ترغیب دیگران و جذب آنها به خود نیست و مقام موبد یا روحانی در این آئین، به‌صورت ارثی و میان مردان وجود دارد و جایگاه موبدی عمدتا وابسته به دودمان پدری است. بسیاری از موبدان زرتشتی هندی، به‌طور چشمگیری شجره‌نامه خانوادگی خود را که می‌تواند به زمان رسیدن زرتشتیان ایرانی به هند و حتی تا سرزمین اجدادی ایرانی دنبال شود را حفظ کرده‌اند. بااین‌حال امروزه تلاش‌هایی در جریان است که این موضوع ازلحاظ علمی نیز به اثبات برسد.
❇️ اطلاعات ژنتیکی توانایی آزمایش روابط بیولوژیکی جمعیت‌های مختلف و آزمودن ادعاهای تباری مشترک را دارند. در مطالعات پیشین بر روی زرتشتیان ایران، نشان داده شده که آنها به‌طور ژنتیکی از جمعیت‌های همسایه خود متفاوت‌اند. بااین‌حال، درمورد چشم‌انداز ژنتیکی و منشاء دین زرتشت در هند کمتر اطلاعات وجود داشته است، هرچند می‌دانیم پارسی هابیش از ۸۰ درصد زرتشتیان کنونی دنیا را تشکیل می‌دهند.
❇️ برای تکمیل اطلاعات در این خصوص، محققینی از کشورهای انگلستان، فرانسه، پرتغال و آمریکا به سرپرستی گرت هلنتهال از دانشگاه کالج لندن و با همکاری دکتر ناصر انصاری پور از دانشگاه تهران، پژوهش جالبی را به انجام رسانده‌اند که در آن باتوجه به این مشاهدات، میراث ژنتیکی زرتشتیان با جزئیات بیشتر از طریق کروموزوم‌های غیرجنسی و همچنین داده‌های ژنوتیپ ناحیه اختصاصی مردان کرومزوم Y (NRY) و ژنوم میتوکندری (mtDNA) در زرتشتیان ایرانی و هندی مورد بررسی قرار گرفته و با دیگر داده‌های ژنتیکی عمومی موجود، مقایسه شده است.
❇️ برای انجام این تحقیق، نمونه‌های بزاقی از مجموع ۵۲۶ مرد از هند، ایران، امارات متحده عربی و بریتانیا جمع‌آوری گردید.
برای بررسی این نمونه‌ها عملیات مختلف و تکنیک‌های گوناگونی نظیر تعیین ژنو تیپ تمام ژنومی با آرایه Human Origins، PCA، Phasing، Chromopainter، fineSTRUCTURE و Globetrotter، یافتن میزان نسبی تنوع ژنتیکی درون گروه‌ها، آزمون‌های انتخاب داروینی (Positive Selection)، طبقه‌بندی کروموزوم Y و توالی یابی DNA میتوکندریایی استفاده شد.
❇️ بنا بر نتایج به‌دست‌آمده، هردو گروه زرتشتیان ایرانی و هندی به‌طور ژنتیکی از دیگر گروه‌های این کشورها در NRY، mtDNA و الگوهای غیرجنسی تغییرات، متفاوت هستند. اگرچه در این تحقیق، دو فرد زرتشتی ایرانی یافت شد که به‌طور ژنتیکی از دیگر زرتشتیان متمایز بودند و این موضوع نشان می‌دهد که یا این افراد به‌اشتباه طبقه‌بندی شده‌اند و یا این‌که اخیراً به دین زرتشت گرویده‌اند. به‌استثنای این دو زرتشتی ایرانی، بقیه زرتشتیان ایرانی و هندی باوجود نمونه‌برداری از مکان‌های مختلف، همگنی ژنتیکی بالایی بیش از هر گروه دیگر ایرانی و هندی آزمایش‌شده در این مطالعه نشان دادند.
❇️ به نظر می‌آید این مسئله قابل استناد به اثرات بنیان‌گذاران و یا مربوط به ازدواج‌های سنتی درون‌گروهی در طول هزاره اخیر تا به امروز باشد. این فاکتورها به نظر نقش مهمی در تفاوت‌های مشاهده‌شده در الگوهای DNA غیرجنسی بین زرتشتیان ایرانی و ایرانیان غیرزرتشتی بازی می‌کنند.
❇️ در این پژوهش همچنین رویدادی ترکیبی(admixture) در پارسی ها حدود سال ۱۰۳۰ بعد از میلاد، بین منبعی که به‌طور ژنتیکی مشابه گروه‌های مدرن هندی بود و منبعی ثانویه که به‌طور ژنتیکی به کشاورز ۹۵۰۰ ساله متعلق به عصر حجر از ایران نشان داده شد، کشف گردید. این موضوع که منطبق با اسناد تاریخی مهاجرت بزرگ زرتشتیان به هند است شواهد ژنتیکی برای این دوره از مهاجرت فراهم می‌کند و اشاره به این دارد که کمی بعد از رسیدن، مهاجران با افراد محلی مخلوط شده‌اند. برای فهم بهتر این اختلاط، در این تحقیق همچنین الگوهای mtDNA و NRY شواهد مشخصی از مغایرت تبار مادری و پدری در پارسی هاو منطبق با مطالعات قبلی فراهم می‌کند که نشان می دهد مهاجرت اجداد جمعیت پارسی های امروزی از ایران به هند به‌طور گسترده‌ای ازنظر جنسی نامتقارن است. مخصوصاً این نظریه از این‌که دین زرتشت از ایران به هند توسط گروهی از افراد مذکر آورده شد و یا این‌که انتشار ژنوتیپ در جامعه پارسی هااساساً به‌واسطه افراد مؤنث بوده، مهم است. مورد دوم احتمال بیشتری دارد چون لقب زرتشتی در پارسی ها فقط از پدر انتقال پیدا می کند.
❇️ محققین فوق اشاره کرده‌اند: «به‌طور خلاصه، ما چشم‌انداز و ساختمان ژنتیکی پارسی هاو ایرانی را جستجو کردیم و شواهد ژنتیکی تمام ژنومی را از این‌که پارسی هااز رویدادی ترکیبی بین گروه‌های باستانی که بیشتر شامل افراد مذکر با تبار مرتبط ایرانی و افراد مؤنث با تبار مرتبط هندی بودند، منشاء گرفته‌اند را مشاهده کردیم. ما این رویداد در پارسی ها را مطابق اسناد تاریخی به حدود ۱۰۳۰ بعد از مسیح نسبت می‌دهیم. همچنین ما شواهدی از رویداد ترکیبی بسیار قدیمی‌تر در زرتشتیان ایرانی فراهم کردیم که در حدود ۷۴ سال بعد از میلاد مسیح اتفاق افتاده که توضیح تاریخی مشخصی ندارد اما با دوره‌ای که دین زرتشت به‌عنوان مذهب رسمی در منطقه بوده، همپوشانی دارد».
❇️ این پژوهشگران افزوده‌اند: «همچنین ما کشف کردیم که زرتشتیان هردو کشور، جمعیت‌های همگن ژنتیکی هستند که از دیگر جمعیت‌های بومی متمایزند که به نظر بخشی از این موضوع، به خاطر قوانین مذهبی بوده که در هم آمیختن با غیر زرتشتیان را بازمی‌داشته است».
❇️ لوپز و همکاران در انتهای مقاله پژوهشی خود بیان داشته‌اند که علیرغم داده‌های بسیار جالب از شناسایی نواحی ژنومی تحت انتخاب طبیعی در این تحقیق، برای کمک به درک این موضوع که آیا تفاوت‌های ژنتیکی قابل نسبت دادن به این جداسازی، با تفاوت‌های مشاهده‌شده در فنوتیپ بیماری‌های موجود در این جوامع و دیگر گروه‌های محلی، همبستگی دارند ، به انجام پژوهش‌های بیشتری نیاز است.
? گزارش: محمدرضا دلفیه
☑️ journal: American Journal of Human Genetics (AJHG)
impact factor: 9.025
☑️ لینک مقاله
☑️ عضویت در زیست فن پزشکی مولکولی
☑️عضویت در کانال زیست فن
