کشف درمان مؤثر با کشت سلول‌های سرطانی مغز
ارگانوئیدهای مغزی که از کشت و رشد نمونه‌های گلیوبلاستومای برداشته از بیماران حاصل می‌شوند، می‌توانند پاسخ‌هایی مفیدی را در مورد چگونگی انجام بهترین درمان برای بیماران داشته باشند. در مطالعه جدیدی که توسط محققان پزشکی دانشگاه پنسیلوانیا روی گلیوبلاستوما به‌عنوان سخت‌ترین و تهاجمی‌ترین نوع سرطان مغز انجام شده است، مشخص شده که ارگانوئیدهای کشت‌شده گلیوبلاستوما می‌توانند به‌عنوان مدل‌هایی مؤثر برای آزمایش سریع استراتژی‌های درمانی شخصی مورد استفاده قرار گیرند.
به گفته متخصصان، گلیوبلاستوما مولتی فرم، دشوارترین نوع سرطان برای معالجه و حتی مطالعه است و دلیل این دشواری، بیشتر به ناهمگونی این تومور بازمی‌گردد. امروزه پزشکان با کمک روش‌های درمانی مانند جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی، درکنار برخی از روش‌های درمانی جدید و شخصی شده، توانسته‌اند رشد این تومور سخت‌جان را کند کرده و بیماران را برای دوره‌هایی کوتاه، به‌دور از بیماری نگه دارند ولی درمان کامل آن هنوز امکان‌پذیر نشده است.
محقق ارشد این پژوهش، پروفسور هونگجون سونگ، استاد علوم اعصاب دانشکده پزشکی پرلمن دانشگاه پنسیلوانیا در این خصوص می‌گوید: “با اینکه در انجام تحقیقات مرتبط با گلیوبلاستوما گام‌های مهمی برداشته‌ایم اما هنوز چالش‌های پیش‌بالینی و بالینی خاصی وجود دارد که ما را از نزدیک شدن به درمان‌های مؤثرتر بازمی‌دارد. برای مثال، یکی از این موانع، عدم تکرارپذیر بودن تومور برای انجام بررسی‌های بیشتر به‌منظور درک بهتر ویژگی‌های پیچیده آن و همچنین تعیین و تشخیص روش‌های درمانی مناسب بعد از جراحی است تا بتوان در زمانی مناسب‌تر و قابل‌قبول‌تر به مبارزه با آن دست زد.”
ارگانوئیدهای مغزی رشد یافته در شرایط آزمایشگاهی که از سلول‌های بنیادی پرتوان یا حتی از بافت‌های بیمار به‌دست‌آمده و تا ابعادی حدود یک دانه نخودفرنگی رشد می‌کنند، می‌توانند مواردی چون ترکیب ژنتیکی، ناهمگونی مربوط به نوع سلول‌های مغزی و معماری آن‌ها را دوباره بازسازی کنند. این مدل‌ها به محققان این امکان را می‌دهند تا ویژگی‌های اصلی قسمت بیمار مغز را دوباره بازیابی کنند و از این طریق به تصویر واضح‌تری از این سرطان رسیده و امکان کشف راه‌هایی برای حمله به آن را پیدا کنند.
در مطالعه مورد اشاره فوق، محققان نمونه‌های تومور را از 52 بیمار جدا کرده و ارگانوئیدهای تومور را در آزمایشگاه رشد دادند. بر اساس نتایج، میزان موفقیت کلی برای تولید ارگانوئیدهای گلیوبلاستوما یا اصطلاحاً GBOها، 91.4 درصد بود و این ارگانوئیدها، ویژگی‌های مناسبی را نشان دادند. همچنین به گفته پژوهشگران، این ارگانوئیدهای تومور گلیوبلاستوما می‌توانند به‌صورت زیستی، ذخیره‌سازی شده و بعداً برای تجزیه‌وتحلیل، مجدداً بازیابی شوند.
محققان در ادامه، به تجزیه‌وتحلیل ژنتیکی، بافت‌شناسی و مولکولی روی تومورهای 12 بیمار پرداختند تا از مشابهت و حفظ مشخصات اولیه تومورها در این GBO های جدید، مطمئن شوند.
سپس هشت نمونه از GBOها با موفقیت به مغز موش‌های بالغ منتقل شدند که نفوذی سریع و تهاجمی به سایر سلول‌ها را نشان داده و بیان جهش‌های کلیدی خود را تا سه ماه بعدازآن حفظ کردند. از همه مهم‌تر، در این مرحله، مشخصه اصلی گلیوبلاستوما که نفوذ سلول‌های تومور به بافت اطراف مغز است، به‌خوبی در این مدل‌های موش مشاهده شد.
محققان سپس برای تبعیت از درمان‌های بعد از عمل جراحی، این GBO ها را تحت مراقبت‌های درمانی استاندارد و هدفمند مانند داروهای مربوط به آزمایش‌های بالینی و همچنین ایمنی درمانی سلولی با گیرنده آنتی‌ژن کیمریک گیرنده T یا CAR-T قرار دادند. دانشمندان مشاهده کردند که برای هر نوع از این درمان‌ها، پاسخ ارگانوئیدها متفاوت است و میزان اثربخشی آن‌ها، همبستگی زیادی با جهش‌های ژنتیکی‌شان در تومورهای بیمار دارد. بر این اساس، این مدل امکان آزمایش‌های بالینی آینده را برای درمان‌های شخصی بر اساس پاسخ‌های تومور بیمار به داروهای مختلف فراهم می‌کند.
محققان این مطالعه که یافته‌های خود را در نشریه معتبر Cell منتشر کرده‌اند، در پایان اظهار می‌دارند: “این نتایج، پتانسیل آزمایش و درمان گلیوبلاستوما را با رویکردهای شخصی نشان می‌دهد. هدف نهایی کار نیز که رو به آینده دارد، آن است که بتوانیم ارگانوئید یک بیمار را مورد مطالعه قرار دهیم و طی آزمایش‌هایی بفهمیم که کدام سلول CAR T می‌تواند در لحظه، به‌عنوان بهترین درمان برای تومورهای چنین بیمارانی، مؤثر باشد. به‌علاوه، هدفی کوتاه‌مدت نیز در این تحقیق وجود دارد که به ناهمگونی تومورهای گلیوبلاستوما مربوط است. این هدف آن است که ما بتوانیم با استفاده از تست‌های آزمایشگاهی، بفهمیم که کدام بیماران را می‌توانیم بر اساس نوع جهش‌های ایجادشده در تومورهای آنان در آزمایش‌های مربوط به روش‌های بالینی وارد نماییم و از این طریق، درمان مناسب و شخصی‌سازی‌شده هر یک را ارائه کنیم».
