چرا نوبت شب‌کاری خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد؟
مطالعات گسترده در مورد عوامل افزایش‌دهنده خطر سرطان نشان دادند که کار کردن در نوبت شب، توسعه و پیشرفت سرطان را بالا می برد. در انسان ها و بیشتر موجودات ساعات شبانه‌روز به واسطه روشنایی مدیریت شده که خود تنظیم‌کننده زمان فرآیندهای کلیدی فیزیولوژی انسان، مانند متابولیسم و تقسیم سلولی است. در مطالعاتی که روی موش ها انجام شده است محققان متوجه شدند که دو گروه از ژن های کنترل‌کننده ساعات شبانه‌روزی سلول، دارای عملکرد سرکوب‌کننده تومور نیز هستند. از دست دادن این سرکوب گران تومور چه به‌واسطه حذف ژنی و چه به‌واسطه اختلال در سیکل تاریکی- روشنایی، به تومورها اجازه می دهد تا تهاجمی‌تر عمل کنند.
در انسان ساعت زیستی مرکزی در هسته سوپراکیاسماتیک مغز (SCN- ناحیه کوچک در هیپوتالاموس) قرار دارد که شدت نور را از شبکیه چشم دریافت می کند. SCN اطلاعات دریافتی خود را به‌واسطه هورمون ها و سایر مولکول های پیام‌رسان در سراسر سلول های بدن پخش می کند. در درون سلول ها ژن Baml1 مسئول روشن کردن سایر ژن های کنترل‌کننده فعالیت های شبانه‌روزی سلول، مثل ژن Per2 است. سطح پروتئین های کد شده توسط این ژن ها در طول روز در تعادل است اما زمانی که سیکل تاریکی و روشنایی سلول ها مختل می شود، این تعادل نیز از بین می رود.
سلول ها به روشنایی به‌عنوان یک نشانه احتیاج دارند زیرا که نور به‌عنوان کلید تنظیم مجدد (reset) برای سلول محسوب شده و زمانی که این نشانه وجود نداشته باشد برنامه طبیعی سلول از بین می رود. مطالعات بر روی دو گروه از موش ها انجام شد. گروهی که به‌صورت منظم 12 ساعت روشنایی و 12 ساعت تاریکی دریافت می‌کردند و گروهی که هر دو تا سه روز یک‌بار، در معرض 8 ساعت روشنایی اضافی قرار می گرفتند. برنامه گروه دوم مشابه زمانی است که ساعت زیستی بدن انسان به‌واسطه نوبت‌های شب‌کاری و یا برنامه های سفر مختل می شود. در موش های گروه دوم رشد تومورها سریع‌تر از گروه اول دیده شد.
محققان در آزمایش‌های بعدی از موش هایی استفاده کردند که تحت برنامه منظم تاریکی و روشنایی قرار داشتند ولی ژن های Baml1 و Per2 آن‌ها دستک کاری شده بود، که نتیجه آن رشد سریع‌تر تومورها بود. ژن های Baml1 و Per2 زمان تولید پروتئین پیش برنده سرطان به نام c-myc را کنترل می کنند. در صورت اختلال در عملکرد این دو، محصول ژن c-myc در سلول تجمع یافته، افزایش متابولیسم و تکثیر را القا می کند.
بر طبق گفته محققان، نتایج این پژوهش روشن، قطعی و نشان‌دهنده اثرات ساعت زیستی بدن در توسعه سرطان است.
ترجمه: سیمین دخت افرا
