محققان پژوهشکده‌ای در اسپانیا توانستند به کمک وکتورهای رترو‌‌‌ویروسی، اثرات منفی تلومراز که باعث تشکیل تومور و ابتلا به سرطان می‌شود را کاهش دهند. با استفاده از این نوع وکتور‌ها، ژنوم ویروس با ژنوم میزبان ترکیب نمی‌شود؛ همین موضوع باعث بیان محدود تلومراز و حداقل شدن ریسک تشکیل تومور خواهد شد.
توالی انتهایی بازو‌های کروموزوم را تلومر می‌نامند. با هر تقسیم سلولی این توالی کوتاهتر می‌شود. اگر کاهش طول بیش از اندازه ادامه پیدا کند، تقسیم سلولی متوقف شده و بافت حاصل از آن بازسازی نخواهد شد. آنزیم تلومراز، در دوران جنینی بیان و باعث ترمیم تلومر‌ها می‌شود. با ترمیم شدن این توالی از بروز بیماری‌های قلبی-عروقی، تحلیل عصبی و دیگر بیماری‌های حاصل از افزایش طول‌عمر جلوگیری می‌شود. در تئوری حتی می‌توان فرایند پیری را نیز به تأخیر انداخت؛ اما این آنزیم یک شمشیر دولبه است به طوری که با استفاده از تلومراز احتمال ایجاد تومور و ابتلا به سرطان افزایش می‌یابد.
محققین مرکز CNIO استراتژی خلاقانه‌ای برای استفاده از تلومراز طراحی کردند. این روش یک نوع ژن درمانی است که ژن تلومراز را با کمک ویروس‌های adenio-assiciated یا AAV وارد ژنوم میزبان می‌کنند. این وکتورهای ژن درمانی، با ژنوم میزبان آمیخته نمی‌شوند، بنابراین تلومراز فقط تا چند دوره تقسیم سلولی فعالیت خود را انجام می‌دهد تا زمانی که وکتور از بین برود. با این روش ریسک ابتلا به سرطان به حداقل می‌رسد.
در آخرین آزمایش گروه، این ژن درمانی روی یک موش که تشکیل تومور ریوی انسانی در آن القا شده بود، انجام شد. با این که در این موش مدل احتمال بروز سرطان بیشتر از حالت عادی بود، اما با فعال شدن تلومراز هیچ افزایشی در ریسک ابتلا به سرطان دیده نشد. یکی از محققان افزود: “با این که ما نتایج این ژن درمانی را دیده بودیم اما می‌خواستیم آزمایش جامعی برای جواب قطعی به تمامی احتمالات انجام دهیم. بنابراین با استفاده از حیواناتی که مبتلا به سرطانی شبیه به سرطان ریه انسانی می‌شدند، آزمایش را پیش بردیم.”
کاربرد بالقوه‌ی این استراتژی، ژن درمانی در انسان است. به این صورت که می‌توان تلومراز را در هر بخشی که به آن نیاز است، به طور موضعی فقط با یک تزریق فعال کرد و دیگر نگران افزایش احتمال سرطانی شدن آن بافت نباشند. تا به حال محققان ژن درمانی تلومراز را برعلیه آنفارکتوس قلبی در موش استفاده کردند که مؤثر واقع شد.
☑ لینک خبر
