اگر پاندمی کرونا چیزی به ما آموخته باشد، آن نقش آنتی بادی‌ها در زنده نگه داشتن انسان هاست. آنتی بادی‌ها پروتئین‌هایی هستند که توسط دستگاه ایمنی بدن تولید می‌شوند و با باکتری‌ها، سم‌ها، سلولهای سرطانی و همچنین ویروس کووید ۱۹ مقابله می‌کنند. همزمان که تحقیقات گسترده‌ای برای پیشگیری و مقابله با کووید ۱۹ در جریان است، تحقیقات محققان برای درمان آلزایمر نقطه عطفی مهم رسیده است. این روش به وسیله آنتی بادی‌های سنتزی یا مونوکلونال است. با پایان آزمایش‌های بالینی نوع خاصی از این آنتی بادی‌های سنتزی و تایید FDA، نحوه مقابله با بیماری‌های زوال عقل و آلزایمر دگرگون و وارد فاز درمانی شده است.
زوال عقل (دمانس) و آلزایمر:
بیماری آلزایمر یک ناهنجاری غیر قابل برگشت در مغز است و بیشتر افراد مسن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با پیشرفت بیماری، حافظه، تفکر و در نهایت توانایی انجام کارهای ساده تحلیل می‌رود.
این بیماری به عنوان ششمین عامل مرگ در آمریکا به شمار می‌رود، اما تخمین‌های اخیر نشان می‌دهند که شاید این بیماری بعد از بیماری‌های قلبی و سرطان، سومین عامل مرگ در افراد مسن باشد.
آلزایمر عامل ۶۰ تا ۸۰ درصد از موارد دمانس است و در سراسر جهان، بیش از سرطان‌های پروستات و پستان، انسان‌ها را میکشد. با وجود اینکه آلزایمر مهمترین عامل دمانس است، دمانس به عنوان یک بیماری مشخص شناخته نمی‌شود و یک عنوان کلی برای اشاره به گروهی از علائم تحلیل عملکرد نورون هاست. بر خلاف انواع دیگر زوال عقل، آلزایمر ممکن است به وسیله آنتی بادی‌های مونوکلونال قابل درمان باشد.
مبارزه آنتی بادی‌های سنتزی با پلاک‌ها درون مغز:
درمان‌های فعلی آلزایمر هدفشان کند کردن روند پیشرفت بیماری است. اما هدف کنونی محققان مقابله و حتی درمان آلزایمر با زیست مهندسی است. هدفی که در تابستان امسال تا حد زیادی محقق شد. در افراد مبتلا به آلزایمر، پلاک‌های بتا آمیلوئید در مغز تجمع پیدا کرده و به سیناپس‌ها آسیب می‌رسانند و نورون‌ها را از برقراری ارتباط با یکدیگر ناتوان می‌کنند. از دست دادن توانایی ارتباطی در نورون‌ها سبب از بین رفتن فعالیت آن‌ها و در نهایت سبب از دست دادن حافظه می‌شود. حتی در تحقیقات جدید اشاره شده است که شاید بتا آمیلوئید قبل از تشکیل پلاک‌ها نیز به سیناپس‌ها آسیب می‌رساند. چگونگی مرگ سلولهای مغزی به وسیله این پروتئین هنوز ناشناخته است اما این تجمع پروتئینی عامل اصلی شروع بیماری آلزایمر است.
آنتی بادی‌های مونوکلونال ضد آمیلوئید می‌توانند به صورت انتخابی پلاک‌های آمیلوئیدی را هدف قرار دهند. همانگونه که آنتی بادی‌های طبیعی از تجمع ویروس‌ها در بدن جلوگیری می‌کنند، آنتی‌بادی‌های سنتزی هم می‌توانند از تجمع پلاک‌های آمیلوئیدی جلوگیری کند.
پروتئین بتا آمیلوئید تنها عامل ایجاد این بیماری نیست. پروتئین Tau که سبب پایداری اسکلت داخلی سلولهای مغزی می‌شود، می‌تواند از این اسکلت جدا شود و به سایر هم نوعانش درون نورون‌ها متصل شود. اسکلت داخلی نورون‌ها برای فعالیت این سلول‌ها لازم است و سبب جابجایی مواد مغذی و سایر مواد مورد نیاز درون سلولهای مغزی می‌شود. زنجیره مولکول‌های Tau سبب ایجاد فیبر‌های گره خورده‌ای می‌شود. این فیبرها همانند پلاک‌های آمیلوئیدی ارتباطات سیناپسی را مختل می‌کنند. دانشمندان معتقدند که آلزایمر به علت تجمع پروتئین‌های تائو و آمیلوئیدهای بتا در افراد مسن و دارای فاکتورهای ژنتیکی ایجاد می‌شود.
شواهد جدید نشان می‌دهد که برهمکنش این دو پروتئین عامل تغییرات مرتبط با آلزایمر در مغز است و در واقع افزایش سطح این دو پروتئین با یکدیگر مرتبط هستند. در نتیجه متوقف کردن افزایش سطح آمیلوئیدها می‌تواند سطح پروتئین تائو را نیز ثابت کند و در نتیجه به درمان آلزایمر کمک کند.
منبع: WikimediaCommons/ Gerry Shaw
ایجاد موش‌هایی با سلول مغز انسان برای درمان آلزایمر
پیشرفت‌های آنتی بادی‌های مونوکلونال و درمان آلزایمر:
مهندسی زیستی آنتی بادی‌های مونوکلونال نقش مهمی در انقلاب درمانی در آینده ایفا می‌کند. دکتر اسکات ترنر، مدیر برنامه ناهنجاری‌های حافظه در دانشگاه جورج تاون می‌گوید: (آنتی بادی‌های ضد آمیلوئیدی در جلوگیری و درمان آلزایمر پیشرفت عظیمی ایجاد کرده اند. تزریق این آنتی بادی‌ها سبب متوقف کردن تجمع آمیلوئیدها در مغز، حفظ حافظه و بهبود عملکرد ذهن می‌شود.)
برای اولین بار در سال ۱۹۷۵ کولر و میلستین از آزمایشگاه زیست مولکولی MRC در کمبریج انگلستان، کاربرد آنتی بادی‌های مونوکلونال را توصیف کردند و زمینه را برای تحقیقات بعدی آماده کردند. همچنین از زمان تایید داروی Orthoclone OKT3 (یک سرکوبگر ایمنی) توسط FDA در سال ۱۹۸۵، آنتی بادی‌ها برای درمان بیماری‌ها به کار می‌روند و تبدیل به صنعتی چندین میلیارد دلاری شده اند.
آنتی بادی‌های مونوکلونال که به صورت ژنتیکی از موش و انسان مهندسی شده اند، با کشت سلولی تکثیر و با خالص‌سازی به مصارف بالینی می‌رسند. امروزه ۳۰ نوع آنتی بادی مونوکلونال در بازار وجود دارند و هیچ کدام برای مقابله با آلزایمر به کار نمی‌روند، اما این روند امسال تغییر کرد.
در تابستان امسال سازمان غذا و داروی آمریکا مجوز مصرف اضطراری داروی Aducanumab را صادر کرد. این دارو با تزریق ماهانه سبب جدا شدن زنجیره‌های آمینواسیدی پلاک‌های آمیلوئیدی از هم در مغز مبتلایان به آلزایمر می‌شود. این دارو با کاهش سرعت تحلیل سلولهای مغزی، اولین درمانی است که به معنای واقعی با بیماری کشنده آلزایمر مقابله می‌کند. این شیوه از درمان مشکلاتی نیز مثل احتمال خونریزی و تورم مغزی در بعضی از بیماران به همراه دارد که البته این عوارض با MRIهای مداوم قابل رفع هستند.
داروی Aducanumab اولین بار توسط دکتر راجر نیتسچ و دکتر کریستوفر هاک در Neurimmune (یک شرکت داروسازی در زوریخ) ساخته شد. این دو محقق، این آنتی بادی را به کمک محققینی از دانشگاه زوریخ و شرکت بیوتکنولوژی Biogen تولید کردند. دانشمندان در Neurimmune، تحقیقات خود را با مطالعه بر روی super-agerها شروع کردند. super-agerها افرادی با سن ۷۰ تا ۸۰ سال هستند که توانایی‌های فیزیکی و ذهنی افراد چند دهه جوان‌تر از خود را دارند. محققیقین سپس از سلولهای ایمنی B حافظه این افراد استفاده کردند تا آنتی بادی‌هایی را خالص کنند که الیگومرهای آمیلوئید بتا را شناسایی و از بین می‌بردند.
دکتر نیتسچ درباره ایده این روش درمان گفته است که از زمان چاپ مقاله دکتر رودولف تانزی و رابرت مویر در سال ۲۰۰۵، درباره این روش درمانی نظریه‌پردازی کرده است. این مقاله در سال ۲۰۰۵ و در ژورنال شیمی زیستی به چاپ رسید و در آن نتیجه گیری شده بود که super-agerها به صورت طبیعی میزان بیشتری از نوع خاصی از آنتی بادی‌ها را دارند.
دکتر تانزی به خاطر همکاری‌هایش در تحقیقات مقابله با آلزایمر شناخته شده است. دکتر تانزی با شرکت در پروژه ژنوم آلزایمر جزو افرادی بود است که سه خانواده ژنی دخیل در آلزایمر را کشف کرده است. او به عنوان بنیانگذاران حوزه نوروژنتیک، همچنین از کاشفان ژن دخیل در ایجاد بیماری هانتینگتون است. تانزی همچنین با کشت سلولهای آلزایمر در ظرف‌های آزمایشگاهی، امکان مطالعه این بیماری را خارج از بدن فراهم کرده است. این محقق معتقد است موفقیت آنتی بادی‌های مونوکلونال مهندسی شده برای درمان آلزایمر سبب می‌شود که شرکت‌های دارویی بیشتری بر روی تحقیقات بر پایه این آنتی بادی‌ها سرمایه‌گذاری کنند.
